Ακράτεια Ούρων

Η Ακράτεια Ούρων αποτελεί ένα πολυδιάστατο πρόβλημα, το οποίο ταλαιπωρεί εκατομμύρια γυναίκες σε όλον τον κόσμο. Το πρόβλημα ξεκινά με ακούσια απώλεια ούρων κατά το βήχα, το φτέρνισμα, το γέλιο, την ανύψωση βάρους, την άθληση (Ακράτεια Ούρων από Προσπάθεια – Stress-Incontinence). Σε πιο προχωρημένο στάδιο, παρατηρείται απώλεια ούρων και κατά το ανέβασμα σκάλας και τη βάδιση, ενώ σε τελικό στάδιο, η απώλεια ούρων είναι συνεχής, με τη γυναίκα να χάνει κάθε αίσθημα εγκράτειας στη λειτουργία της κύστης.

Τι είναι η ακράτεια ούρων;

Η Ακράτεια των Ούρων οφείλεται στη χαλάρωση του σφιγκτήρα μυ της ουροδόχου κύστεως, ο οποίος είναι ο «υπεύθυνος» μυς για τη στεγανότητα της ουροδόχου κύστης. Η χαλάρωση αυτή είναι μια επιπλέον εκδήλωση της Χαλάρωσης του Πυελικού Εδάφους, κατάσταση η οποία είναι εξαιρετικά συχνή μετά από πολλαπλούς τοκετούς ή κατά την εμμηνόπαυση.

Η Χαλάρωση του Πυελικού Εδάφους είναι ένα αρκετά πολύπλοκο φαινόμενο, το οποίο θα εμφανίσει ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση. Σε μεγάλο βαθμό, οφείλεται σε παράγοντες όπως η έλλειψη οιστρογόνων, η χρόνια σωματική καταπόνηση (πολλές φορές λόγω επαγγέλματος ή αθλητικών δραστηριοτήτων), καθώς και οι τοκετοί.

Μια επιπλέον μορφή της Ακράτειας Ούρων είναι και η Υπερλειτουργική Κύστη (OverActive Bladder – OAB), η οποία συνίσταται σε συχνά επαναλαμβανόμενα φαινόμενα έντονης έπειξης για ούρηση (αιφνίδια, ισχυρή επιθυμία για ούρηση), τα οποία μπορεί να οδηγούν και σε ακούσια απώλεια ούρων – Ακράτεια Ούρων. Πολλές φορές, οι δυο αυτές μορφές μπορεί να εμφανίζονται ταυτόχρονα, δυσχεραίνοντας σημαντικά τη ζωή της πάσχουσας, σε μια μεγάλη σειρά καθημερινών δραστηριοτήτων. Με την πάροδο του χρόνου, το αίσθημα της εγκράτειας αρχίζει να χάνεται, γεγονός το οποίο οδηγεί σε ολοένα και συχνότερη απώλεια ούρων. Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύτιμη στην αποφυγή όλων των ενοχλητικών συμπτωμάτων που εμφανίζονται σε προχωρημένα στάδια ακράτειας.

Ποιοι τύποι ακράτειας υπάρχουν;

Ακράτεια λόγω προσπάθειας (Stress Incontinence): Η ακράτεια λόγω προσπάθειας περιλαμβάνει απώλεια ούρων όταν κάποιος υφίσταται πίεση στην ουροδόχο κύστη κατά τη διάρκεια κάποιας δραστηριότητας (άλμα, βήχας, δυνατό γέλιο, τρέξιμο κ.α.). Είναι ιδιαίτερα συχνή σε γυναίκες, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση.

Ακράτεια λόγω έπειξης (Urge Incontinence): Δημιουργείται όταν η ουροδόχος κύστη υφίσταται έντονες συσπάσεις, δημιουργώντας έντονη επιθυμία για ούρηση.

Μεικτού τύπου ακράτεια (Urge and Stress Incontinence): Είναι συχνότερη σε γυναίκες, ενώ συνδυάζει τους παραπάνω παράγοντες.

Ακράτεια λόγω υπερπλήρωσης (Overflow Incontinence): Στην ακράτεια λόγω υπερπλήρωσης, η ουροδόχος κύστη είναι διαρκώς γεμάτη, με αποτέλεσμα να δημιουργείται διαρροή κάθε φορά που προστίθενται επιπλέον ούρα. Η ακράτεια λόγω υπερπλήρωσης είναι συχνή σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη

Ακράτεια λόγω δυσκινησίας (Disability Incontinence): Αφορά άτομα τα οποία κυρίως λόγω ηλικίας δεν μπορούν να κινηθούν με ευκολία, συνεπώς και να επισκεφθούν την τουαλέτα κάθε φορά που κρίνεται απαραίτητο.

Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας επιλέγεται ανάλογα με τον τύπο ακράτειας κάθε ασθενούς, πάντα σε συνεκτίμηση με τη συνολική κατάστασή του.

Μπορεί να εμφανιστεί σε νεαρές ηλικίες;

Η εμφάνιση ακράτειας δεν αποκλείεται να εμφανιστεί σε νεότερες ηλικίες. Πρόκειται για μια κατάσταση ιδιαίτερα συχνή κατά τη διάρκεια της κύησης, λόγω της ενδοκοιλιακής πίεσης που αυξάνεται, ειδικά κατά τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης που το μέγεθος του εμβρύου έχει αυξηθεί σημαντικά. Αρκετές γυναίκες μπορεί να εντοπίσουν διαρροή ούρων μετά από έντονη άσκηση, η οποία επίσης αυξάνει σημαντικά την πίεση της κοιλιακής χώρας. Τα ποσοστά ωστόσο είναι συντριπτικά υψηλότερα σε γυναίκες άνω των 65 ετών, με 3 στις 4 να έρχονται αντιμέτωπες με κάποιας μορφής ακράτεια.

Υπάρχουν ασκήσεις που μπορούν να βοηθήσουν;

Οι ασκήσεις Kegel, περιλαμβάνουν εναλλασσόμενη σύσφιξη και χαλάρωση της πυελικής χώρας. Οι κινήσεις γίνονται διαδοχικά, με τη σύσφιξη να διαδέχεται τη χαλάρωση, για χρονικό διάστημα άνω των τριών δευτερολέπτων. Πρόκειται για μια απολύτως ασφαλή διαδικασία, την οποία μια γυναίκα μπορεί να πραγματοποιήσει όσες φορές επιθυμεί μέσα στη μέρα, σε οποιαδήποτε θέση (ύπτια, καθιστή ή όρθια).

Παρόλο που οι ασκήσεις Kegel φαίνεται να έχουν θεαματικά αποτελέσματα στην πρόληψη της ακράτειας, η αποτελεσματικότητά τους σε περιπτώσεις προχωρημένης ακράτειας τίθεται υπό αμφισβήτηση. Μπορούν ωστόσο να λειτουργήσουν ενισχυτικά για την επιλεγμένη θεραπεία, καθώς πραγματοποιώντας της, μια γυναίκα μπορεί να ανακτήσει μέρος της εγκράτειάς της.

Ποια η διαφορά ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες;

Η ακράτεια είναι αρκετά συχνότερη σε γυναίκες συγκριτικά με άντρες. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ορμονικές διαταραχές που επιφέρει η εμμηνόπαυση, με την παύση της έμμηνου ρύσεως. Ενδεικτικά, περίπου 1 στις 2 γυναίκες θα εμφανίσει κάποια μορφή ακράτειας στη διάρκεια της ζωής της. Παρόλο που η ακράτεια αποτελεί συχνά αίσθημα ντροπής και αμηχανίας για τις πάσχουσες, πρόκειται για μια κατάσταση θεραπεύσιμη και πλήρως διαχειρίσιμη με τον σχεδιασμό της κατάλληλης αντιμετώπισης.

Ποιες είναι οι βασικές αιτίες εμφάνισης;

Η ακράτεια ούρων μπορεί να οφείλεται σε μια μεγάλη σειρά γενετικών ή επίκτητων παραγόντων. Στις γυναίκες, οι βασικότεροι παράγοντες εμφάνισης ακράτειας ούρων είναι:

Προχωρημένη ηλικία
Παχυσαρκία
Πολλαπλοί τοκετοί
Εμμηνόπαυση, λόγω της έλλειψης οιστρογόνων που προκαλεί
Χειρουργικές επεμβάσεις στην πύελο
Πρόπτωση των οργάνων της πυέλου
Ακτινοθεραπεία
Νευρολογικές παθήσεις (σκλήρυνση κατά πλάκας, Parkinson)
Κάπνισμα
Ορισμένοι τύποι φαρμακευτικής αγωγής

Στους άνδρες, οι δυο βασικότεροι λόγοι που ευθύνονται για την ύπαρξη ακράτειας είναι:

Η καλοήθης υπερπλασία στον προστάτη
Κάποια μετεγχειρητική επιπλοκή

Η διαχείριση της ακράτειας είναι εφικτή και στα δύο φύλα, με την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση να επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα.

Ποια η προτεινόμενη θεραπεία για αντιμετώπιση;

Η Θεραπεία της Ακράτειας Ούρων είναι χειρουργική. Η πρώτη επέμβαση που πραγματοποιήθηκε επιτυχώς είναι η ανοιχτή Κολποανάρτηση Burch, η οποία περιγράφηκε το 1961 από τον Αμερικανό γυναικολόγο Dr. John C. Burch (1900-1977). Έως τότε, οι διαθέσιμες μέθοδοι θεραπείας ήταν κυρίως συντηρητικές.

Κατά την επέμβαση αυτή, η οποία και πραγματοποιείται με κλασική ανοιχτή τομή, ο χειρουργός τοποθετεί μια ραφή σαν «αιώρα» στα δεξιά και αριστερά της ουροδόχου κύστεως, καταφέρνοντας έτσι να ενισχύσει τον σφιγκτήρα μυ.

Τις επόμενες δεκαετίες υπήρξε μια πληθώρα κολπικών χειρουργικών επεμβάσεων για τη θεραπεία της ακράτειας, οι οποίες βασίζονταν στη χρήση μακρόστενων πλεγμάτων (Tapes – «Ταινίες») από συνθετικό υλικό. Οι πιο δημοφιλείς «Ταινίες» ήταν η Tension free Vaginal Tape (TVT) και η TransObturator Tape (TOT). Οι ταινίες αυτές τοποθετούνται κολπικά έτσι ώστε να δημιουργούν ένα U κάτω από τον χαλαρωμένο σφιγκτήρα και να τον ενισχύουν, θεραπεύοντας έτσι την ακράτεια. Οι επεμβάσεις αυτές έγιναν πολύ δημοφιλείς ανάμεσα στους χειρουργούς και τις ασθενείς, αφού είναι πολύ πιο απλές και πιο σύντομες από την Κολποανάρτηση Burch, η οποία απαιτεί μεγάλη χειρουργική εμπειρία. Έτσι η κλασική Κολποανάρτηση Burch πέρασε σιγά σιγά στο περιθώριο.

Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση όμως άλλαξε. Χιλιάδες γυναίκες αναζητούν τον Γυναικολόγο τους λόγω εμφάνισης σοβαρών μετεγχειρητικών επιπλοκών, χρόνια μετά την τοποθέτηση Ταινίας. Οι επιπλοκές αυτές είναι συνήθως η εμφάνιση διάβρωσης και εξέλκωσης του κόλπου, η χρόνια φλεγμονή του κόλπου, οι κολπικές λοιμώξεις, η εμφάνιση έντονης ίνωσης, καθώς και ουλοποίησης η οποία αποτελεί αντίδραση των ιστών στο νέο σώμα (συνθετική ταινία) η οποία έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση χρόνιου πόνου και δυσπαρεύνιας (πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής).

Το γεγονός αυτό προκάλεσε ιδιαίτερη ανησυχία στην παγκόσμια Γυναικολογική Ιατρική Κοινότητα και οδήγησε σε εκτεταμένες συζητήσεις και μελέτες. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ήταν κάποιες χώρες (π.χ. Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία) να απαγορεύσουν την χρήση των Ταινιών και των Κολπικών Πλεγμάτων γενικότερα. Στην Μ. Βρετανία δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα μια τέτοια απαγόρευση, αλλά σχεδόν κανένας χειρουργός δεν πραγματοποιεί πια τέτοιες επεμβάσεις. Στις ΗΠΑ, η FDA (Food and Drug Administration), έχει εκδώσει ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία η χρήση Ταινιών και Κολπικών Πλεγμάτων θα πρέπει να αποφεύγεται.

Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν στην αναβίωση της Κολποανάρτησης Burch. Ένα επιπλέον μεγάλο προτέρημα της Κολποανάρτησης Burch είναι το ότι η επέμβαση αυτή μπορεί σε μια πιο εκτεταμένη μορφή της (αύξηση του αριθμού των ραμμάτων – Εκτεταμένη Κολποανάρτηση Burch με lateral repair) να διορθώσει και την πολύ συχνά ταυτόχρονα παρούσα Κυστεοκήλη (πρόπτωση ουροδόχου κύστεως), χωρίς τη διόρθωση της οποίας, η χειρουργική θεραπεία της ακράτειας δεν θα είχε το αποτέλεσμα διαρκείας που έχει σήμερα.

Το ιατρείο μας αποτελεί ένα από τα ελάχιστα κέντρα, όπου η Κολποανάρτηση Burch πραγματοποιείται εδώ και πολλά χρόνια λαπαροσκοπικά, τόσο στην «απλή» μορφή της (Λαπαροσκοπική Κολποανάρτηση Burch), όσο και στην εκτεταμένη (Λαπαροσκοπική Εκτεταμένη Κολποανάρτηση Burch με lateral repair). Έτσι έχουμε τη δυνατότητα και την εμπειρία να παρέχουμε στις ασθενείς μας όλα τα προτερήματα της κλασικής Κολποανάρτησης Burch σε συνδυασμό με τα προτερήματα της λαπαροσκοπικής χειρουργικής.

Εικόνα 1: Η ραφή τύπου «αιώρας» δεξιά και αριστερά της ουροδόχου κύστεως κατά την Κολποανάρτηση Burch

Ποια είναι η διάρκεια της επέμβασης;

Η επέμβαση έχει διάρκεια περίπου 60 λεπτών, γίνεται με 3 εντομές (μια στον αφαλό για την κάμερα και δυο στην κάτω κοιλία για τα λαπαροσκοπικά εργαλεία – άψογο αισθητικό αποτέλεσμα) και η ασθενής παραμένει στην κλινική για 1 έως 2 ημέρες.

Υπάρχει κάποια εναλλακτική μέθοδος θεραπείας;

Μια εναλλακτική και απλή λύση στη θεραπεία της Ακράτειας Ούρων αποτελεί η Κυστεοσκοπική Έγχυση Υαλουρονικού Οξέος. Κατά την επέμβαση αυτή, διενεργείται στα πλαίσια μιας Κυστεοσκόπησης η έγχυση Υαλουρονικού Οξέος στην περιοχή του χαλαρωμένου σφιγκτήρα μυός. Με την έγχυση δημιουργούνται 3-4 «μαξιλάρια» συμπαγούς Υαλουρονικού Οξέος, τα οποία προκαλούν μια κάποιου βαθμού «στένωση» στη θέση αυτή, θεραπεύοντας έτσι την Ακράτεια.

Εικόνα 2: Κυστεοσκοπική Έγχυση Υαλουρονικού Οξέος

Το χειρουργείο έχει διάρκεια περίπου 10 λεπτών, γίνεται σε εξωτερική βάση και η γυναίκα παίρνει εξιτήριο την ίδια ημέρα. Η διαδικασία είναι απόλυτα ασφαλής, χωρίς μετατραυματικό πόνο και ενόχληση.

Βιβλιογραφία

Anapolski M, Alkatout I, Wedel T, Panayotopoulos D, Soltesz S, Schiermeier S, Papathemelis T, Noé GK: Laparoscopic approaches to the retropubic space: three alternatives with anatomical considerations. Minim Invasive Ther Allied Technol. 2019 Dec 23:1-9.

Anapolski M, Alkatout I, Soltesz S, Schiermeier S, Papathemelis T, Panayotopoulos D, Noé GK: Lateral Transperitoneal Access to the Retropubic Space: A Surgical Alternative. Videourology March 2020 34(2).