Λαπαροσκοπική Υστερεκτομή
Τι είναι η υστερεκτομή;
Η Υστερεκτομή (Αφαίρεση της Μήτρας) είναι μια επέμβαση η οποία στην πλειοψηφία σχεδόν των περιπτώσεων μπορεί να πραγματοποιηθεί με απόλυτη ακρίβεια και ασφάλεια λαπαροσκοπικά. Πραγματοποιείται για αντιμετώπιση μιας ευρείας γκάμας παθήσεων που αφορούν τη μήτρα, ενώ θεωρείται μια αποτελεσματική λύση για αντιμετώπιση τόσο καλοηθών όσο και κακοηθών καταστάσεων. Ανήκει στην κατηγορία των βαρέων επεμβάσεων, όμως με τη συνεχή βελτίωση των χειρουργικών τεχνικών, σήμερα μπορεί να υλοποιηθεί με μεγαλύτερη ασφάλεια και άνεση από ποτέ.
Πώς πραγματοποιείται;
Η υστερεκτομή μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με ελάχιστα επεμβατική τεχνική (λαπαροσκοπικά) είτε με ανοιχτού τύπου επέμβαση. Σε ορισμένα περιστατικά, παράλληλα με την υστερεκτομή απαιτείται η αφαίρεση των σαλπίγγων και των ωοθηκών. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις η επέμβαση ολοκληρώνεται με διατήρηση των ωοθηκών, έτσι ώστε η γυναίκα να μην παρουσιάσει ορμονικές διαταραχές στη συνέχεια του χειρουργείου.
Αυτό σημαίνει ότι μια γυναίκα που θα υποβληθεί σε υστερεκτομή θα σταματήσει να έχει έμμηνη ρύση (περίοδο), χωρίς όμως αυτό να συνεπάγεται ότι θα μπει στην εμμηνόπαυση, αφού οι ωοθήκες της παραμένουν κανονικά στο σώμα, συνεχίζοντας να παράγουν φυσιολογικά τις ορμόνες του κύκλου. Η μη αφαίρεση των ωοθηκών στα πλαίσια της υστερεκτομής διασφαλίζει ότι η ορμονική λειτουργία μιας γυναίκας δεν θα διαταραχτεί, έως ότου αυτή εισέλθει φυσιολογικά στην προεμμηνόπαυση (κλιμακτήριο) και στη συνέχεια στην εμμηνόπαυση.
Η αφαίρεση ωοθηκών στα πλαίσια της υστερεκτομής γίνεται μόνο εάν υπάρχει συγκεκριμένη ένδειξη ή εάν η γυναίκα το επιθυμεί (ιδίως σε περιπτώσεις στις οποίες λόγω ηλικίας δεν υφίσταται ιδιαίτερος ιατρικός λόγος για τη μη αφαίρεσή τους).
Σε ποιες περιπτώσεις προτείνεται υστερεκτομή;
Η υστερεκτομή προτείνεται για ένα μεγάλο εύρος παθήσεων του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Συνήθεις ενδείξεις για τη διενέργεια μιας υστερεκτομής αποτελούν τα ινομυώματα, οι αιμορραγίες, ο χρόνιος κοιλιακός πόνος (ιδίως εάν ταυτόχρονα υπάρχει οποιασδήποτε υποψία αδενομύωσης), η πρόπτωση μήτρας, καθώς και οι περισσότεροι κακοήθεις όγκοι της μήτρας. Μια ινομυωματώδης μήτρα μπορεί να λάβει μεγάλες διαστάσεις, χωρίς ωστόσο το γεγονός αυτό να αποτελεί εμπόδιο στη λαπαροσκοπική αφαίρεσή της. Η επιλογή της ανοικτής (κοιλιακής) υστερεκτομής αποτελεί σήμερα σπάνια εξαίρεση, κατά κύριο λόγο σε περιπτώσεις στις οποίες η ασθενής έχει ήδη υποβληθεί σε πολλαπλά χειρουργεία, ιδίως εάν αυτά έχουν δημιουργήσει επιπλοκές.
Σε ποιες κατηγορίες χωρίζεται η λαπαροσκοπική υστερεκτομή;
Η Λαπαροσκοπική Υστερεκτομή διακρίνεται σε δυο βασικά είδη, ανάλογα με την έκταση της βλάβης και την επιθυμία της γυναίκας.
Αυτές είναι:
- Λαπαροσκοπική Υφολική (Υπερτραχηλική) Υστερεκτομή: Αφαιρείται το σώμα της μήτρας, ενώ ο τράχηλος παραμένει ανέπαφος
- Λαπαροσκοπική Ολική Υστερεκτομή: Αφαιρείται το σύνολο της μήτρας
Λαπαροσκοπική Υφολική (Υπερτραχηλική) Υστερεκτομή
Στην περίπτωση της Λαπαροσκοπικής Υφολικής (Υπερτραχηλικής) Υστερεκτομής, αφαιρείται το σώμα της μήτρας, ενώ ο τράχηλος παραμένει στην αρχική του θέση. Ακολουθεί κατάτμηση του σώματος της μήτρας, ώστε ο ιστός να μπορέσει να αφαιρεθεί μέσω μιας μικρής τομής μήκους ενός μόλις εκατοστού. Οι μικρές τομές διασφαλίζουν την ελαχιστοποίηση του μετατραυματικού πόνου και την ταχύτερη ανάρρωση της γυναίκας μετά το χειρουργείο.
Εικόνα 1: Λαπαροσκοπική Υφολική (Υπερτραχηλική) Υστερεκτομή
Η διατήρηση του Τραχήλου της Μήτρας έχει τα εξής πλεονεκτήματα:
- Διατήρηση της ανατομίας του κόλπου, γεγονός το οποίο αφήνει ανεπηρέαστη τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας
- Διατήρηση του συνόλου των συνδέσμων που συνδέουν τον τράχηλο της μήτρας με τα οστά της πυέλου, ώστε η αφαίρεση της μήτρας να μην οδηγήσει σε χαλάρωση του πυελικού εδάφους, πρόπτωση μήτρας κ.α.
Τα τελευταία χρόνια λαμβάνει χώρα ανάμεσα σε εκπροσώπους του ιατρικού κόσμου μια μεγάλη συζήτηση όσον αφορά το θέμα της κατάτμησης της μήτρας. Κύρια αιτία αποτελεί το ενδεχόμενο διασποράς μικρών τεμαχιδίων του σώματος της μήτρας στο σύνολο της ενδοκοιλιακής χώρας κατά τη διάρκεια της κατάτμησης. Το 2021, ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA – Food and Drug Administration) εξέδωσε ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία επιτρέπει την κατάτμηση της μήτρας μόνο σε περίπτωση που αυτή πραγματοποιείται μέσα σε στεγανό σύστημα ασφαλείας (Σάκος Ασφαλείας). Στα χειρουργεία μας, όπου χρειάζεται κατάτμηση ιστών (Λαπαροσκοπική Υφολική Υπερτραχηλική Υστερεκτομή, Λαπαροσκοπική Αφαίρεση Ινομυωμάτων), χρησιμοποιούμε ανεξαιρέτως το σύστημα ασφαλείας (Σάκο Ασφαλείας ) BOWA MetraBag® της γερμανικής εταιρίας BOWA Medical®- BOWA-electronic GmbH & Co. KG®. Ο συγκεκριμένος σάκος ασφαλείας αποτελεί παγκοσμίως το πλέον διαδεδομένο σύστημα ασφαλείας στην κατάτμηση ιστών.
Εικόνα 2: Κατάτμηση της Μήτρας σε Σάκο Ασφαλείας
Ένα πρόβλημα που εμφανίζουν στην πορεία κάποιες γυναίκες μετά από μια υφολική υστερεκτομή, είναι η απώλεια μιας μικρής ποσότητας αίματος (σταγονοειδής αιμόρροια – spotting) με ρυθμό μια φορά τον μήνα (δηλαδή «στη θέση» του αίματος της έμμηνης ρύσης – της περιόδου). Αυτή η σταγονοειδής αιμόρροια προέρχεται από τα κύτταρα του εναπομείναντος τραχηλικού σωλήνα, τα οποία ακολουθούν τον ρυθμό του μηνιαίου ορμονικού κύκλου της γυναίκας και συνεπώς αποτελεί ένα φυσιολογικό φαινόμενο. Παρόλα αυτά, το spotting είναι πολλές φορές αρκετά ενοχλητικό, δημιουργώντας υπέρμετρο άγχος σε μια γυναίκα. Για να αποφύγουμε αυτήν την κατάσταση, στα χειρουργεία μας εφαρμόζουμε την τεχνική της Εκτεταμένης Λαπαροσκοπικής Υφολικής Υστερεκτομής. Σύμφωνα με αυτήν την τεχνική, κατά την αφαίρεση της μήτρας, προχωράμε επιπλέον σε εσωτερική πλήρη εκτομή του τραχηλικού σωλήνα. Με αυτόν τον τρόπο, ο τραχηλικός δακτύλιος παραμένει στο σώμα και η δομή του κόλπου και του υπόλοιπου πυελικού εδάφους διατηρείται ανέπαφη, ενώ το ενδεχόμενο εμφάνισης του spotting ελαχιστοποιείται. Έτσι η γυναίκα επωφελείται από τα προτερήματα της διατήρησης του τραχήλου, χωρίς να εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο για spotting.
Πώς γίνεται η επέμβαση;
Η επέμβαση έχει διάρκεια περίπου 60 λεπτών, γίνεται με 3 εντομές, μια στον αφαλό για την είσοδο της κάμερας και δυο στην κάτω κοιλία για τα λαπαροσκοπικά εργαλεία. Η διαδικασία πραγματοποιείται πάντα με τη χρήση αναισθησίας, για να διασφαλιστεί ότι η ασθενής δεν θα αισθανθεί καθόλου πόνο κατά τη διάρκεια. Ένας ελαφρύς πόνος, παρόμοιος με αίσθηση «τραβήγματος» υποχωρεί πλήρως εντός ολίγων ημερών. Με την ολοκλήρωση της επέμβασης, η ασθενής παραμένει στην κλινική για 1-2 ημέρες, προληπτικά, για λόγους παρακολούθησης. Για το διάστημα της επούλωσης μπορεί να χορηγηθούν ήπια αναλγητικά, τα οποία διευκολύνουν σημαντικά την καθημερινότητα της γυναίκας.
Ολική Λαπαροσκοπική Υστερεκτομή
Στην Ολική Λαπαροσκοπική Υστερεκτομή πραγματοποιείται αφαίρεση του συνόλου της Μήτρας (δηλαδή του σώματος και του τραχήλου της μήτρας ). Η Ολική Λαπαροσκοπική Υστερεκτομή ενδείκνυται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει και κάποια παθολογία του τραχήλου, σε υπερπλασία του ενδομητρίου με ατυπία, σε κακοήθεια (π.χ. καρκίνος του ενδομητρίου), καθώς και σε επιθυμία της ασθενούς για ολική υστερεκτομή, ιδίως εάν υπάρχει κάποιος λόγος διατήρησης τμήματος της μήτρας.
Εικόνα 3: Ολική Λαπαροσκοπική Υστερεκτομή
Κατά την Ολική Λαπαροσκοπική Υστερεκτομή, η μήτρα παρασκευάζεται λαπαροσκοπικά και στη συνέχεια αφαιρείται από τον κόλπο. Έπειτα, η συρραφή (το «κλείσιμο») του κόλπου, γίνεται με λαπαροσκοπική ραφή.
Πώς γίνεται η επέμβαση;
Η επέμβαση γίνεται με παρόμοιο τρόπο με αυτόν της υφολικής υστερεκτομής. Χάρη στις σύγχρονες μεθόδους και την πλούσια επιστημονική τεχνογνωσία, η υστερεκτομή μπορεί να ολοκληρωθεί με μεγαλύτερη ασφάλεια και ταχύτητα από ποτέ. Έχει διάρκεια περίπου μιας ώρας, ανάλογα πάντα με τη φύση του εκάστοτε περιστατικού. Πραγματοποιείται με 3 μικρές εντομές, μήκους 0,5 – 1 εκατοστού, στις περιοχές του αφαλού και της κοιλιάς, από όπου και εισέρχονται η κάμερα και τα ειδικά λαπαροσκοπικά εργαλεία. Η ασθενής παραμένει στην κλινική για 1 με 2 ημέρες, κυρίως για λόγους προληπτικής παρακολούθησης. Η χρήση αναισθησίας διασφαλίζει ότι η επέμβαση δεν θα προκαλέσει κανέναν απολύτως πόνο για την ασθενή.
Απαιτείται κάποια προετοιμασία πριν από την πραγματοποίηση της επέμβασης;
Την ημέρα πριν από το χειρουργείο, η ασθενής μπορεί να γευματίσει φυσιολογικά. Ωστόσο, θα πρέπει να πραγματοποιήσει νηστεία για τουλάχιστον έξι ώρες πριν από την πραγματοποίηση της επέμβασης. Ο ιατρός σας θα σας ενημερώσει αναλυτικά για το ποια βήματα θα πρέπει να ακολουθηθούν πριν και μετά την επέμβαση, βάσει των ιδιαιτεροτήτων της εκάστοτε περίπτωσης και του ιατρικού ιστορικού.
Τι θα πρέπει να προσέξω μετά;
Η ανάρρωση μετά από ολική υστερεκτομή, αλλά και μετά από υφολική υστερεκτομή, είναι πλέον απλούστερη σε σχέση με το παρελθόν, εφόσον πραγματοποιηθεί λαπαροσκοπικά. Μετά από την ολοκλήρωση της επέμβασης, η γυναίκα θα πρέπει να παραμείνει κλινήρης για περίπου 1 – 2 ημέρες, προληπτικά, για λόγους παρακολούθησης. Ενδέχεται να υπάρχει ένα μικρό αίσθημα βάρους ή ελάχιστος πόνος στην κοιλιά, που σταδιακά υποχωρούν. Η γυναίκα θα πρέπει οπωσδήποτε να αποφύγει οποιαδήποτε έντονη σωματική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων μορφών άθλησης για διάστημα 4 – 6 εβδομάδων. Το ίδιο ισχύει για άρση βάρους και για την σεξουαλική επαφή, δραστηριότητες που θα πρέπει επίσης να αποφεύγονται για το συγκεκριμένο διάστημα. Είναι πιθανόν να χρειαστεί κάποιας μορφής υποστηρικτική αγωγή μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης, προς αποφυγή πιθανών υποτροπών. Αυτό συμφωνείται μεταξύ του ιατρού και της ασθενούς, μετά από αξιολόγηση των μετεγχειρητικών αναγκών για ταχύτερη και ασφαλέστερη ανάρρωση.
Ποια είναι τα προτερήματα και πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής μεθόδου;
Τα οφέλη της λαπαροσκοπικής μεθόδου είναι εξαιρετικά σημαντικά και δεν περιορίζονται στο αισθητικό προτέρημα της μεθόδου έναντι της ανοικτής υστερεκτομής. Η λαπαροσκοπική χειρουργική διασφαλίζει ελαχιστοποίηση του τραύματος, της απώλειας αίματος και των πιθανών επιπλοκών μιας επέμβασης, έχοντας ως κύριο στόχο την ταχύτερη και ασφαλέστερη μετεγχειρητική αποκατάσταση της γυναίκας.
Ο ελάχιστος πόνος που προκαλείται κατά την επούλωση είναι πλήρως αντιμετωπίσιμος με τη χρήση ήπιων αναλγητικών. Η λαπαροσκοπική υστερεκτομή απαιτεί λιγότερο έως ελάχιστο χρόνο νοσηλείας, ταχύτερη επαναφορά στις καθημερινές δραστηριότητες και, όπως προαναφέρθηκε, άριστο αισθητικό αποτέλεσμα λόγω των μικρότερων τομών (με μήκος μόλις 0.5-1 εκατοστού) που απαιτεί. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, καθώς η τομή που απαιτείται κατά μήκος της κοιλιάς για την κλασσική ανοικτή υστερεκτομή έχει μήκος περίπου 15 εκατοστών, το οποίο στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δημιουργεί έντονη ουλή.
Η λαπαροσκοπική υστερεκτομή αποτελεί μια εξαιρετικά ασφαλή και αξιόπιστη επιλογή, ως αποτέλεσμα χρόνων έρευνας και τεχνολογικής προόδου.
Ποιο είναι το κόστος και οι τιμές της λαπαροσκοπικής υστερεκτομής; Πόσο κοστίζει;
Το κόστος της λαπαροσκοπικής υστερεκτομής περιλαμβάνει την αμοιβή του χειρουργού και της ομάδας του, το κόστος των χειρουργικών υλικών και τα έξοδα νοσηλείας. Η εκτίμηση του κόστους γίνεται μετά από κλινική εξέταση και εκτενή ανάλυση των αναγκών κάθε περιστατικού.
Βιβλιογραφία
Anapolski M, Panayotopoulos D, Alkatout I, Soltesz S, Mettler L, Schiermeier S, Hatzmann W, Noé G: Power morcellation inside a secure endobag: a pilot study. Minim Invasive Ther Allied Technol. 2016 Aug;25(4):203-9.
Anapolski M, Panayotopoulos D, Alkatout I, Soltesz S, Schiermeier S, Noé G: Preclinical safety testing for morcellation and extraction for an endobag with sealable ports: in vitro pilot study.
Surg Endosc. 2016 May 18.